ANG PRODUKSYON

PRODUKSYON

Ang Mahalagang Salik ng Produksyon

Ang Lupa

1. Lupang agrikultural – mga lupang pansakahan
2. Moratorium – isang legal na awtorisasyon na nagbibbigay-palugit sa may utang na ipagpaliban ang panahon ng pagbayad.
3. Repormang pansakahan – pagbabago sa kalakaran sa lupa na may kaugnayan sa pagmamay-ari nito at suportang kailangang ilan sa mga magsasaka.

Ang lupa ay isang mahalagang salik ng produksyon dahil dito nagmumula ang lahat ng hilaw na materyales na kailangan sa pagbubuo ng mga kalakal. Ang Pilipinas ay isang agrikultural na bansa. Tinatamnan ang lupang agrikultural ng mga palay, mais, abaka, tubo, niyog, mga halamang-ugat, at sari-saring gulay at prutas.

Sa ating bansa, naging suliranin na ang pagmamay-ari ng lupang agrikultural dahil sa hinahangad na repormang pansakahan ng mga magsasakang Pilipino. Matatandaan sa kasaysayan ng Pilipinas, mula sa panahon ng pananakop ng mga dayuhang kanluranin, na nagkaroon na ng malawakang pangangamkam ng mgalupain ng ating mga ninuno ay isinagawa pang legal sa pamamagitan ngpagrerehistro ng mga ito sa pangalan ng mga makapangyarihan o maimpluwensyang tao ng mga panahong iyon.

Nang makamit natin ang kasarinlan ng Republika ng Pilipinas, sinikap ng mga naging pangulo ng bansa  na magkaroon ng mga reporma sa lupa. Sa panahon ng dating Pangulong Ferdinand Marcos, inilabas niya ang Presidential Decree bilang 2 na kung saan inilagay niya ang buong bansa sa ilalim ng Reporma sa Lupa. Inilabas din niya ang Presidential Decree bilang 27 na kung saan hinahangaad niyang mapalaya ang mga magsasaka sa pagkakaalipin mula sa kanilang mga panginoong maylupa.

Nang magtagumpay naman ang EDSA People Power Revolution noong 1986, nilagdaan ni dating Pangulong Corazon Aquino ang Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) noong 1988. Layunin ng CARP na makapaglaan ng isang dalisay na repormang pang-agraryo para sa mga magsasaka. Gayunman, hindi naging ganap na matagumpay ang programang pang-agraryo na ito dahil marami pa rin magsasaka ang hindi nabahaginan ng kanilang sariling lupa.

Bukod dito, maraming lupang pansakahan naman ang unti-unting nabawasan dahil sa kombersyon ng mga ito sa pagiging pook residensyal at mga golf course o resort.

Nang matapos ang bisa ng Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL) noong 2008, pinirmahan naman ng Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang CARP Extension with Reforms (CARPER) Law nitong agosto 2009.

Ito ay bilang pagdaragdag ng limang taon pa sa naunang batas, nang sa gayon ay maisulong pa ang repormang pang-agraryo sa mga magsasaka.

Kaya naman ang suliranin sa lupang pansakahan at pang-agraryo ay dapat na pagtutuunan ng pansin ng pamahalaan. Sa gayon, ang lahat ng kikitain ng isang magsasaka ay sasapat para sa pamumuhay ng kanyang pamilya.

ANG PAGGAWA

•       paggawa- pinakamahalagang salik ng produksyon na binubuo ng mga taong may kakayahang pisikal at mental sa pagbubuo ng mga kalakal at serbisyo.

•       kontraktwal na manggagawa- manggagawang nakasalalay sa kontrata ang itinatagal sa serbisyo.

•        regular na manggagawa- manggagawang sumasahod ng regular at maaaring permanente sa trabaho.

            Itinuring na pinakamahalagang salik ng produksyon ang paggawa. Ito ay dahil mawawalan ng halaga ang mga hilaw na materyales kung wala namang lilikha ng mga ito na gagamitin bilang mga puhunang kalakal o produkto. Kakailanganin ang kakayahan at kasanayan ng lakas-paggawa upang magkaroon ng maraming produksyon.

            Upang magkaroon naman ng produktibong kasapi ng lakas-paggawa, kailangang magtamo sila ng sapat at wastong edukasyon. Ito ang isang tungkulin ng pamahalaan sa mga mamamayan, nang sa gayon ay magkaroon ang ating bansa ng matatalinong mamamayan o manggagawa na lilinang ng mga likas na yaman para sa kagalingang panlahat.

            Gayunman, hindi sapat na edukasyon lamang ang bibigyang-pansin ng pamahalaan sa pagtataguyod ng mga produktibong mamamayan.  Kailangan pagtuunan din ng pansin ang kanilang kalusugan at puhunang pinansyal. Dapat na nakakakain ng masusustansyang pagkain ang mga mamamayan at nakatatanggap ng iba pang benepisyo para sa mabuting kalusugan. Tandaan na ang mahinang pangangatawan ay maaaring magdulot ng mahinang kaisipan. Kapag malaki ang bahagdan ng populasyong may ganitong kalagayan. Anong uri ng manggagawa mayroon ang bansa?

            Samantala, pinangangalagaan din ng pamahalaan ang mga karapatan at kapakanan ng mga manggagawa. Nakasaad sa Kodigo ng Paggawa (Labor Code) ng Pilipinas ang mga karapatan  ng mga manggagawa. Ilan sa mga probisyon nito ay may kinalaman sa pagtanggap ng mga bagong empleyado, mga kalagayan ng mga manggagawa (kasama na rito ang kanilang kaligtasan at kalusugan), at mga pagwawakas, pagbibitiw sa trabaho, at pagreretiro ng mga manggagawa.

            Maaaring uriin sa tatlo ang katayuan ng mga bagong manggagawa o empleyado-kontraktwal, regular, at pamanahon. Nakasalalay lamang sa kontrata ang katayuan ng isang bagong manggagawa, subalit nagiging regular naman siya kung nagtatrabaho nang maayos. Ang isang manggagawa ay dumadaan din sa pagiging probationary bago maging regular sa trabaho. Kapag ang isang manggagawa ay regular na, nakatatanggap siya ng benepisyo na makatutulong sa kanilang pamumuhay. Samantala, may mga manggagawa na pamanahon o nakadepende ang kanyang hanapbuhay sa panahon tulad ng Kapaskuhan o panahon ng anihan lamang.

            Nakatala rin sa Kodigo ng Paggawa na walong oras lamang ang pagtatrabaho ng isang manggagawa sa loob ng isang araw. Kapag nag- overtime naman sa paggawa, kailangang may karagdagang kompensasyon o bayad siya sa kanyang regular na sinasahod. Sa mga taong pumapasok sa trabaho ng gabi, dapat siyang tumanggap ng 10% dagdag na bayad mula sa regular niyang sahod.

            May araw rin ng pamamahinga (restday) ang mga manggagawa, tulad ng mga regular o legal  at special holidays. Kapag siya ay pinagtrabaho sa araw ng kanyang pamamahinga, kailangang bayaran siya ng kaukulang karagdagang bayad na naaayon sa batas para sa araw na iyon.

Ang Kapital

Imbentaryo-

Mga uri ng kalakal at hilaw na materyales na hindi naipagbibili o nabibibili

Interes-

Bayad sa Hiniram o ipinangnegosyong kapital

Maaring uriin ang kapital batay sa mga sumusunod:

1.  Kagamitang matibay (durable na ginagamit sa negosyo

2.  Imbentaryo, mga hilaw na materyales, at Kakailanganin sa produksyon.

3.  Estrukturang residensyal at komersyal, kasama na ang mga pagawaan at bahay kalakal.

4.  Mga imprastruktura na kailangan sa pangkominakasyon, pantransportasyon, at pang-elektrisidad.

Batay sa mga nabangit, hindi taglay ng ating bansa na magkaroon ng sariling kapital, lalo na sa makinarya, upang gamitin sa pagpapabuti ng produksyon.

Entreprenyur

   Itinuturing na kapitan ng mga salik ng produksyon na siyang nangangasiwa,nagpapaptakbo, at lumilikha ng mga bagong kaisipang may kaugnayan sa produksyon.

Kooperatiba

  Isang samahan ng mga taong ang layunin ay kapakinabangan ng mga kasapi kaysa sa kita ng kanilang negosyo

. Konsyumerismo

 Isang pag-uugali na kaakibat ng pagtugon sa mga personal na kasiyahan sa pagbili ng mga bagay na materyal.

Korporasyon

  Binubuo ng pangkat ng mga tao na nagkakasundong pagsamahin ang kanilang mga kaalaman at puhunan sa pagnenengosyo

. Network Marketing o Networking

  Isang uri ng marketing ng mga produkto na idinadaan sa mga sanga-sangang ugnayan ng pagpapakilala at pagbebenta ng mga produkto.

 Saping-Puhunan

  Tinatawag ding stocks na isinasagawa sa pamamagitan ng paglalagak ng salaping puhunan sa isang negosyo at nagsisilbing kasapi ng negosyo.

Sole Proprietorship

 Isahang pagmamay-ari ng negosyo

Sosyohan

   Itinuturing na partnership at binubuo ng dalawa o higit pang magkasosyo Isang mainam na gawain ang pagnenegosyo sa bansa dahil sa gawi at ugali ng mga Pilipinosa konsyumerismo. Kung marami ang mamimili, marami rin ang naghahangad na    matumbasan ito ng maraming prodyuser. Ito ang uri ng pamilihang ganap at may kalayaan

Ang Entreprenyur

  Ang tagumpay ng mga prodyuser ay nasa husay ng kanyang pagiging entreprenyur.Maihahambing ang entreprenyur sa isang kapitan ng barko na kung saan nakasalalay sa kanya ang direksyong tatahakin ng barko pati ang kaligtasan ng mga taong nakasakay rito.Tinatawg ding utak ng negosyo ang entreprenyur dahil siya ang nagpapasya at nag-uugnay sa tatlong salik ng produsyon. Kailangang   taglay ng isang entreprenyur ang pagiging malikhain, makatarungan, may matalinong pagpapasya, may angking lakas at katatagan ng loob sa pagpapatakbo ng negosyo, at gayundin aybukas dapat siya sa mga kaisipan sa larangan ng pagnenengosyo .

Uri ng Pagnenegosyo

1. Isahang Pagmamay-ari (Sole Proprietorship)

  Sa negosyo ito, iisang tao o pamilya lamang ang nagmamay-ari. Madali itong itatag at maaaring maliit lamang ang puhunan. Ang pagpapasya sa pagpapatakbo ng negosyo ay nasa isang may-ari lamang. Ang halimbawanit ay ang sari-sari opamilihan na pagmamay-ari lamang ng isang tao o pamilya. Dahil sa maliit lamang ang puhunan at limitado rin maging ang pinagkukunang-yaman, may kabagalan ang paglago sa negosyong ito.

2. Sosyohan (Partnership)

  Binubuo ito ng dalawa o higit pang tao na magkasosyo sa negosyo. May kasunduan ang mga magkasosyong may-ari ng negosyo batay sa kapital at kakayahan. Higit na mainam ang sosyohan kaysa sa isahang pagmamay-ari kung pagbabatayan ang laki ng puhunang magagamit sa negosyo. Nalilinlang ng mga kasosyo ang pinagkukunang-yaman ng kanilang negosyo at nababatayan ang mga tungkuling nakaatang sa bawat isa. Gayunpaman, hindi nawawala na maaring magkaroon ng alitan sa pagitan ng     magkasosyo sa sandaling hindi nagustuhan ng isa ang uri ng pangangasiwa sa kanilang negosyo. Ang isang sosyohan ay dapat ipatala sa tanggapan ng Securities and Exchange Commision (SEC), isang ahensya ng pamahalaan na kumikilala atnagpapatupad ng ilang patakaran sa pagpapatayo ng anumang korporasyon o organisasyon sa bansa.   

3. Korporasyon

 Higit na malawak sa sosyuohan ang korporasyon dahil ang magkakasama at nagmamay-ari ng negosyo ay pangkat ng mga tao. Ang kasunduan aynasa pagsama-sama ng puhunan at kaalaman sa pagnenegosyo ng mga taong ito. Tinatawag na stocks o saping puhunan ang kanilang bahagi ososyo sa negosyo. Ang kanilang stockholder ( tawag sa mga mayroong saping-puhunan) ang pumipili ng kanilang tagapangasiwa upang magpatupad at mangasiwa ng kanilang mga nabuong patakaran para sa kanilang negosyo.        Ang korporasyon ay kinakailngan may sariling karta (by-laws) na susundin ng mga kasapi nito.Katulad ng sosyohan, kailangan ding nakarehistro ang korporasyon sa SEC.  Mas kumplikado ang pagpapatakbo ng isang korporasyon. May sarili itong personolidad na maaaring makipag-transaksyon at umutang sa mga institusyong  pinansyal. Pagdating naman sa pananagutang legal, limitado lamang sa stock. Ang pagdedesisyon ay nakasalalay naman sa dami o laki ng stocks mayroon ang isang stockholder. Hindi      basta-basta lamang ang pagpapasya sa anumang isyu o proyektong ilalabas ng korporasyon dahil marami ang kasapi nito. Mahalaga pa rin ang boto ng mga kasapi upang maging patas ang anumang desisyon para sa lahat.

Kooperatiba

                Ang kooperatiba ay ay isang isang rehistradong samahan na binubuo ng hindi bababa sa 15 kasapi na ang layunin ay at interesay upang makamit ang ang kagalingang panlipunan at pangkabuhayan. Layunin ng kooperatiba na matulungan ang mga kasapi nito na magkaroon ng maayos na kabuhayan.

  Sa pagsulong ng kooperatiba, mahalagang nagtutulungan ang mga kasapi nito upang magtagumpay ang kanilang organisasyon. Ipinagkakatiwala ang proseso ng pamamahala ng kooperatiba sa board of directors.

  Ang board of directors ay binubuo ng mga taong inihalal ng mga kasapi ng kooperatiba na isinasagawa sa pangkalahatang pagpupulong taun-taon.

  Isa sa mga tungkulin ng board of directors ay gumaw a ng mga patakaran para pangasiwaan ang napiling negosyo ng mga kasapi.

  Maliit lamamang ang puhunan ng kooperatiba dahil nakabatay ito sa napagkasunduang kapital. Gayunman ang pagpapasya  sa anumang isyu o suliranin sa kooperatiba ay dumadaan sa isang maayos na botohan. Gaano man kalaki ang stocks ng kasama sa kooperatiba, isang boto lamang ang  bibilangin sa kanya.

Kahalagahan ng Entrepreneurship

  Mahalaga ang bahaging ginagampanan ng entrepreneurship sa bansa. Ito ay isinasama na sa kurikulum pansekundarya at pangkolehiyo. Ito ay upang magtamo ng kasanayan at kakayahan ang mga kabataan sa larangan ng pagnenegosyo.

  Malaki rin ang naitulong ng mga entreprenyur sa pagpapaunlad ng mga pangangailangang lokal ng bansa. Gayundin, may kakayahan ang mga entreprenyur na pasiglahin ang kalakalan sa loob at labas ng bansa. Kaugnay nito, maraming maitatayong industriya at malilikhang trabaho para sa mamamayang Pilipino.

Pagpapatatag ng Ekonomiya
sa Tulong ng Produksyon

Ang Production Function

                                Mahalagang maunawaan na ang konsepto ng production function ay may kinalaman sa kung paano magagamit nang husto ang mga salik ng produksyon. Ang production function ay ang relasyon ng input at output sa produkto o ang kabuuang dami ng nagawang produkto. Ang relasyong ito ay maaaring uriin sa mga sumusunod:

1. Hindi nagbabagong balik sa proporsyon (constant return to sale)- ang sitwasyon kung saan ang dami ng karagdagang input ng produksyon ay inaasahang magbubunga ng parehong dami ng produkto. Ang sitasyong ito ay karaniwang makikita sa sektor ng agrikultura: kung gaano karami ang itinanim ay ganoon din karami ang aanihin; kung gaano karami ang inalagaang hayop ay ganoon din dami ng maaaring maipagbibiling hayop.
2. 2. Pataas na proporsyon (increasing ruturn to scale)- ang sitwasyon kung saan ang dami ng karagdagang input ng produksyo  ay maaaring magbunga ng higit pa sa inaasahang dami o output. Halimbawa, kapag ang isang teknolohiya ng awtoridad ay ginagamit sa loob ng pabrika, maaaring asahan na ang output ng isang manggagawa ay dodoble o mahigit pa.
3. 3. Pababang proporsyon (decreasing return to scale)- ang sitwasyon kuns saan ang karagdangang dami ng input ng produksyon ay magkakaroon ng negatibong epekto sa dami ng output. Ang sitwasyon ito ay maaaring ring makita sa sektor ng agrikultura kung saan ang pagdaragdag ng dami ng tubug sa irigasyon ay magdudulot ng pagkalunod ng mga pananim. Dahil dito, maaaring mababa ang dami ng output o aning aasahan ng magsasaka.

Ang bawat kumpanya o negosyo ay may kanikaniyang proseso ng paggawa at ang bawat isa ay may sinusunod na production function.

Ang bawat kumpanya o negosyo ay may kanikaniyang proseso ng paggawa at ang bawat isa ay may sinusunod na production function.

Ang Lubos na Paggamit ng Kita

    Ang pangunahing layunin ng bawat kumpanya ay mapaunlad at mapalago ang negosyo at maranasan ang lubos na paggamit ng kita o tinatawag na profit maximization. Sa pag-aaral ng profit maximization, gagamitan dito ang pagbabawas ng total revenue sa total cost (o TR- TC) approach na kung saan ang TR ay ang kabuuang kita ng kumpanya at ang TC ay ang kabuuang gastos naman ng kumpanya.

Narito ang iba’t ibang uri ng gastusin ng isang kumpanya sa paggawa ng produkto

1. Pirming gastos (fixed cost)- ang gastusin ng isang kumpanya na hindi nagbabago kahit na tumaas o bumaba ang produkson. Kabilang dito ang upa sa gusali o pabrika, mga gastos sa pamamaraan o estratehiya sa pangangalakal ng produkto, upa sa mga manggagawa, at depreciation cost.

2. Nagbabagong gastos (variable cost)-  ang gastusin ng kumpanya na nagbabago batay sa pagtaas o pagbaba ng produskyon. Kasama naman dito ang mga konsumo sa kuryente at tubig at ang dami ng mga hilaw na materyales (raw materials) sa paggawa.

3. Kabuuang gastos (total costs)- ito ang pinagsamang halaga ng pirming gastos at nagbabagong gastos. Kabilang dito ang sweldo ng mga manggagawa, upa sa gusali at lupa, interes sa kapital, at tubo ng negosyante.

•       Samantala, isa pang paraan ng pag-alam ng punto ng profit maximization ay ang sitwasyon kung saan ang presyo ngbilihin aykatumbas ng marginal cost(MC) at marginal revenue (MR) o MC = MR. Ang MC ay ang dahilig ng TC at ang MR ay sa TR naman . Upang maunawaan ito, balikan ang talahanayan tungkol sa kumpanyang gumagawa ng sapatos. Sa presyong 400php kada pares ng sapatos, mapapansin na sa 6 na pares, magkakaroon ng pare-parehong presyo( P=MC=MR).

•       Ang sitwasyong nabanggit ay nagpapahiwatig na nagkaroon ng profit maximization ang kumpanya (tingnan ang talahanayan 22). Ayon sa profit maximizing rule , sa short run ng kumpanya, ang karagdagang dami ng produkto ng kumpanya ay nagiging makabuluhan kung magbubunga ito ng karagadagang kita.

ANG BREAK-EVEN POINT  at  ANG SHUTDOWN POINT

•       Sa produksyon, hindi lamang pagpapalaki ng kita at pagpapalit ng gastos ang kailangang desisyunan ng isang entreprenyur o negosyante. Kailangan din niyang harapin ang hamon kung siya ay magpapatuloy o titigil sa produksyon. Ito ay dahil sa kailangan niyang isa-alang-alang ang mga presyo ng bilihin at mga salik ng produksyon ng sa gayon ay maiwasan ang pagkalugi ng kumpanya. Sa bahaging ito , mainam na maunawaan ang break-even point at shutdown point.

•       Ang break-even point ay ang sitwasyon kung saan ang kita ng kumpanya ay sapat lamang upang igugol sa mga pirming gastos. Ito ang punto kung saan nagtatagpo ang kurba ng TC at TR. Sa graph 19 makikita ang dalawang break-even point ng isang kumpanya.

Sa dalawang break –even point na ito, maari pang magpatuloy ang kumpanya sa produksyon sa loob ng maikiling panahon( short run) . Ibig sabihin, kapag ang kita ng kumpanya ay sapat lamang sa pirming gastos        (FC), maari pa itong magpatuloy sa produksyon

 

Sapagkat may posibilidad na bumuti ang sitwasyon sa merkado.

                Samantala, kung titigil at magsasara naman ang kumpanya, magiging mahirap para sa negosyante na mabalik sa dati niyang estado dahil mawawala ang kanyang mga parokyano( customer) at maaring makahanap na rin ng ibang trabaho ang mga manggagagawa nito. Sa pagtingin sa break-even point may nakukuha ring pakinabang ang negosyante subalit hindi lamang ito nakikita nang tahasan.

Forms of Utility

1.  Elementary Utility.  Ito ang anyo ng produksyon na hindi na kailangan dumaan sa kahit na anong prosesong gawa ng tao.  Isa itong produkto na maari na kaagad pakinabangan ng tao tulad ng prutas at gulay.  Tinatawag din itong natural utility.

2.  Form Utility.  ITo namann ang mga hilaw na sangkap, mga bagay na nagmula sa natural utility subalit hindi sapat ang kasiyahangnidudulot nito sa tao kung kaya kailangan sumailalim sa isang proseso upang magbago ang anyo.

HALIMBAWA:

Trosong nagiging kasangkapan, papel, butil na ginagawang harina

3.  Time Utility.  Ito ang mga produktong ginawa sa angkop na panahon.

HALIMBAWA:

Halu-Halo

Lugaw

4. Service Utility.  Ito ang anyo ng produksyon na maari lamang ipagkaloob ng tao.

Halimbawa:

Serbisyo ng:

Abogado, Doktor, Drayber, at iba pa.

5.  Possession of Ownership Utility.  Ito naman ang anyo ng produksyon kung saan hindi na kailangan pang baguhin ang isang produkto subalit kailangan ipagbili sa isang tao higit na nakikinabang.

Halimbawa:

Alahas

6. Place Utility.  Ito ang anyo ng produksyon sa isang tanging lugar.  Ipagbibili ito sa pook na may kakulangan.

Halimbawa:

                Pag angkat ng Pilipinas ng Langis

TALA-EkONOMikS

                Break even point- sitwasyon kung saan ang kita ng kumpanya ay sapat lamang upang igugol sa mga pirming gastos.

   Constant return to scale

   sitwasyon kung saan ang dami ng karagdagang input ng produksyon ay inaasahang magbubunga ng parehong dami ng produkto.

   Decreasing return to scale

   sitwasyon kung saan ang karagdagang dami ng input ay magkakaroon ng negatibong epekto sa dami ng output; ang inaasahang dami ay mas kaunti.

   Increasing return to scale

  sitwasyon kung saan ang dami ng karagdagang input ay maaaring magbunga ng higit pa sa inaasahang dami ng output.

   Maikling panahon

   panahon ng produksyon kung saan ang prodyuser o negosyante ay may limitadong kakayahan na tumungin sa mga pagbabago sa presyo at sa salik ng produksyon.

   pirming gastos

   gastusin ng isang kumpanya na hindi nagbabago kahit tumaas at bumaba ang produksyon.

  _{Production function}

   _{relasyon sa paitan ng input at output o kabuuang dami ng nagawang produkto.}

   profit maximization

   sitwasyon kung saan ang presyo ng kalakal ay katumbas ng marginal cost at marginal revenue.

   Shutdown point

   ang punto kung saan ang kita ng kumpanya ay kulang pa upang ipanustos sa mga pirming gastos nito.

   total revenue

   kabuuang kita ng kumpanya sa pagbenta ng produkto sa tanging presyo.